Als er één ding naar voren komt in de interviews om meer zelfvertrouwen te ontwikkelen, is het wel de tip: doe (succes)ervaringen op. Daarmee krijg je een betere tolkvaardigheid en meer zelfvertrouwen. Dat voorkomt dat je opdrachten gaat mijden. Waardoor je meer ervaring op kunt doen. Cirkeltje rond. Niet de vicieuze cirkel dus waar menig tolk in beland maar een positieve spiraal ;-).
Hoe tolken denken en zich gedragen
Kijk in de onderstaande tabel hoe je kan herkennen aan je gedrag en gedachtes hoeveel zelfvertrouwen je hebt met tolken.
Eerst vond ik tolken naar NL eng en zag ik het als iets wat je wel of niet kan. Toen ben ik het als een puzzel gaan zien. Om die steeds verder uit te leggen of uit te pluizen. En het is een samenwerking tussen tolkgebruiker en tolk. Dus eigenlijk is het heel leuk. Het is gewoon een spel.
Tolk (<5 jaar ervaring)
Van weinig
Houding: benen over elkaar, hoofd en schouders naar voren, alles staat op scherp om geen gebaar te missen.
Ik moet het goed doen
Ik ben bang dat ik het niet goed snap.
“Sorry hoor, normaal doe ik het beter”
Ik ben bang voor wat er gaat komen
Dit en dat ging slecht en zus en zo ging ruk.
Ik sta voor eeuwig op de zwarte lijst.
Naar meer zelfvertrouwen
Houding: Leun eens wat achterover. Kijk naar het grotere plaatje. ‘Let the signs come to you’.
Je kan het nooit 100% goed doen.
Ik mag mijzelf ontwikkelen, het steeds een beetje beter doen.
Als ik het niet snap, vraag ik gewoon om herhaling.
Dove mensen begrijpen ook niet alles van elkaar.
Dit is veel jargon, hier moet ik een beetje in groeien.
Elke keer sorry hoeft niet. Geef liever aan hoe je het de volgende keer wilt aanpakken.
Het ging niet 100% maar ze hebben elkaar begrepen.
Ik ben nieuwsgierig hoe ik het ga ervaren.
Wat ging er wél goed?
Tolken is vluchtig. Mensen zijn het vaak vergeten na twee weken.
Tips voor het tolken
- Neem een ontspannen houding aan.
- Vraag een tijdje gericht alleen om feedback over wat goed of beter gaat.
- Vraag om een time-out. Bijvoorbeeld even vijf minuten pauze.
- Focus op het positieve. Wees je bewust van wat goed gaat.
- Schrijf leerpunten op voor jezelf en neem die mee naar een volgende opdracht of tolkoefening.
- Biedt een alternatief. Vraag om samenwerking met een dove tolk of verwijs door naar een geschikte collega.
Waarom zou je aan horende mensen wel mogen vragen: "Wat zegt u?" en niet aan dove mensen?
Tolk (>30 jaar ervaring)
Vooraf
Geef bij de tolkgebruiker/collega vooraf aan dat je nog wat onzeker bent maar graag beter wilt leren tolken naar het Nederlands.
Of geef aan de horende tolkgebruikers aan: “Misschien moeten we even aan elkaar wennen, want ik heb *naam tg* ook nog nooit gezien, dus het kan zijn dat het nog even hapert of ik extra om herhaling moet vragen, maar dan weet u waardoor het komt”.
Als je de situatie instapt met de gedachte: "Als het maar goed gaat", dan kan je niet meer ontspannen luisteren. En daar gaat het juist om bij tolken naar gesproken Nederlands.
Tolk (>30 jaar ervaring)
Tijdens
Vraag om wat je nodig hebt, bijv.
- gebaren met meer afgeronde handvorm
- minder door elkaar gebaren
- rustiger vingerspellen
- meer backchanneling van de tg: knikken, oogcontact
- dat teamtolk het even overneemt
Sommige tolken denken dat ze het niet kunnen en dan komen er toch fantastische vertalingen uit!
Tolk (>30 jaar ervaring)
Wat is het ergste dat kan gebeuren? Nou, dat ik het niet kan volgen. Dan moet ik maar gewoon om herhaling vragen. Of desnoods vragen ze me nooit meer aan. Ik moet dit doen, anders ga ik nooit meer tolken.
Tolk (<5 jaar ervaring)
Achteraf
Benoem het als het toch mis ging. Misschien vond de tolkgebruiker het reuze meevallen of kan deze je tips geven. Je laat blijken dat je je vak serieus neemt.
Als ik eerlijk ben vind ik de kwaliteit van tolken naar het Nederlands niet zo best. Als ik tolken over één kam scheer, hè. [...] Maar het is echt niet zo dat ik bij één slechte opdracht gelijk de tolk niet meer vraag. De tolk mag leren. Natuurlijk wil je niet dat het 2, 3 jaar lang niet verbetert. Daarom geef ik ook feedback.
Tolkgebruiker
Meer nodig?
- Laat je coachen door een ervaren tolk/mentor, bijvoorbeeld door het RTGS erkend.
- Doe een nascholing, zoals op het gebied van ‘reflectie en ontwikkeling‘.
- Volg supervisie of intervisie, door het RTGS erkend.
Lees deze ervaringen
Ik appte mijn teammaatje: "Ik ben er best onzeker in, maar weet je, we zijn samen, we gaan het samen doen, komt goed". Stuurde zij "ik ben ook super onzeker". En zij is ook al best lang tolk, dus mijn beeld van als je 10-20 jaar tolk bent, dan kun je dat, dat klopt niet altijd. Dat vond ik eigenlijk wel fijn om te weten. Toen heb ik tips uitgewisseld. Dat vond ze heel fijn.
Tolk (<5 jaar ervaring)
Ik kijk er met humor op terug, ik kan erom lachen. Op dat moment vond ik het vreselijk. Ik wist ook dat ik het moest oefenen, want ik moest het vaker doen. En als de vergadering klaar was, kon ik met de doven praten over hoe het liep en daardoor weet je: niemand is beledigd, het loopt zoals het loopt. Hoe dat komt dat ik er zo op terugkijk? Ik ben opgevoed met een beetje zelfspot. Misschien kun je er op het moment zelf niet om lachen, maar achteraf wel. En alles is een leermoment.
Tolkstudent (3e jaars, CODA)
Mijn stem is mijn stem en behalve de kenmerkende 'o' is hij ook luid. Dat kunnen mensen vervelend vinden maar als je iemand moet roepen, moet je mij hebben. En als je een tolk hebt die zacht praat, kom je als je doof bent er soms niet tussen want horenden praten er overheen. Dan is het fijner als een tolk met luide stem aangeeft: "En Marietje zegt..." en dan gewoon gaat tolken.[…] Kijk, ik wil niet dat doven denken dat ik asociaal klink dus daarom probeer ik er wel rekening mee te houden. Maar het kan ook van pas komen.
Tolkstudent (3e jaars, CODA)
Ik denk dat onze klas zo fijn is omdat we elkaar goed kennen en we begonnen zijn voor de coronacrisis waardoor we elkaar veel gezien hebben en een meer hechte band ontwikkeld hebben. En misschien door mentorlessen want dat was ons huiluurtje. Er was altijd iemand aan het huilen in die les; dat geeft wel aan dat het een veilige omgeving is waar mensen zich konden uiten en zeggen waar ze mee zaten.
Student (6e jaars)